Workshopreeks Doelgericht Meten

In de eerste helft van 2024 zijn er vier workshops van Doelgericht Meten gehouden en we blikken nu al even kort terug. Samen met en voor burgerwetenschappers in de provincie zijn we door verschillende fases van een citizen science project gelopen. Van het opstarten en formuleren van een meetplan, tot het analyseren en visualiseren van je data.

Al jaren wordt er in Zuid-Holland luchtkwaliteit gemeten door burgers. Veel initiatieven zijn op verschillende manieren en met verschillende motieven gestart. Vanuit The Green Land zorgen wij ervoor dat die initiatieven met elkaar in contact komen en blijven, bijvoorbeeld door het organiseren van bijeenkomsten en nu ook workshops.

Workshop 1: hoe start ik een meetproject

In de workshopreeks komen de verschillende fases van een meetproject aan bod. De eerste workshop ging over het starten van een meetproject en hoe je andere mensen hierbij betrekt. De DCMR gaf een algemene presentatie over luchtkwaliteit. Daarna vertelden Marvin Tjon van Ohnics en Jacques van der Meer van Meetgroep Luchtkwaliteit Zoetermeer over hoe zij hun meetinitiatief hebben georganiseerd en in stand houden. Een tip die werd gegeven is om goed zichtbaar te zijn op lokale bijeenkomsten en in de gemeenteraad. In het tweede deel gingen de deelnemers in groepjes in gesprek over wat ze met hun eigen meetinitiatief willen bereiken, waar ze nu tegenaan lopen, en hoe ze hier mee verder kunnen.

Workshop 2: hoe zet ik een meetplan op?

De tweede workshop ging over het opzetten van een meetplan. Deelnemers hebben van tevoren nagedacht over hun eigen meetvraag of meetinitiatief. Tijdens de workshop werden deze vragen en hun meetplannen verder besproken met elkaar, om zo ieders plannen verder aan te scherpen. Daarnaast presenteerde Walter Takens van Citizen Science Gouda zijn geleerde lessen. Een belangrijke boodschap van hem was dat het contact met andere meetgroepen een grote toegevoegde waarde heeft. Maak dus gebruik van de community, bijvoorbeeld via het Samen Meten Forum. Ten slotte presenteerde het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) waar je rekening mee moet houden en over na moet denken als je een citizen science project opstart. Dit gaat van het nadenken over hoe je participatie organiseert en welke partijen je bij het project betrekt, tot het bepalen hoe je de data verwerkt en analyseert. Zie hierover ook de brochure op de kennispagina.

Workshop 3: aan de slag met de Samen Analyseren Tool

Als je meet, dan is het op een gegeven moment tijd om je opgehaalde data te analyseren. Om hierbij te helpen heeft Samen Meten de Samen Analyseren Tool ontwikkeld. Tijdens workshop 3 konden deelnemers na een korte toelichting van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) met de tool aan de slag. Deelnemers deden dit door data uit hun eigen project of gemeente in de tool te laden, en konden via een aantal analyses de metingen bekijken. Al snel verschenen er tijdreeksen, dag- en maandgemiddelden en pollutierozen op het scherm. Voor veel deelnemers maakte de analyse de data inzichtelijker. En een aantal ontdekten zelfs verschillen in de meetwaarden van groepen sensoren op verschillende plekken in de stad (bijvoorbeeld in het noorden en zuiden). Het RIVM kreeg daarnaast nog een hoop nuttige feedback voor de verbetering van de tool.

Workshop 4: verhalen vertellen met data

Workshop 4 was in Leiden en ging dieper in op het vertellen van een verhaal aan de hand van metingen. Kees Sommers van de Hogeschool Den Haag liet verschillende manieren van datavisualisatie zien. Daarbij gaf hij bepaalde zaken aan om op te letten, wil je zo goed mogelijk je verhaal overbrengen. Het belangrijkste is om goed na te denken over welk verhaal je precies wil vertellen, dan kun je de visualisatie daar zo goed mogelijk op aan laten sluiten.

Ruud van Munster en Els Jansen (aangesloten bij Luchtkwaliteit in Beeld) gaven een presentatie over de Digital Pollution Painter. Eerder is door Luchtkwaliteit in Beeld, samen met de Universiteit Leiden een opstelling met fotocamera ontworpen die inzicht geeft in de luchtvervuiling. Daar is nu dus ook een digitale versie van. De software hiervan komt uiteindelijk openbaar. Aan het einde van de workshop zijn beide manieren nog ingezet om een groepsfoto te maken, waaraan we dus kunnen afleiden hoe goed de luchtkwaliteit was.

Waarom deze workshopreeks?

Veel mensen zijn gaan meten met bepaalde vragen of doelen voor ogen. Maar door het vrijwillige karakter van deze burgerinitiatieven of de complexiteit van sommige vraagstukken kan het doel soms uit het oog zijn geraakt. Of er zijn juist nieuwe ideeën bij gekomen. Met de workshopreeks Doelgericht Meten wilden we met z’n allen weer de stappen doornemen. Voor startende burgerwetenschappers voor het eerst, voor al ervaren mensen voor het weer eens aanscherpen van hun plannen. Ook centraal staat het delen en doorgeven van ervaring en kennis van al actieve burgerwetenschappers en betrokken kennisinstellingen zoals de DCMR en het RIVM.

We zijn met deze workshop door de hele provincie gegaan. Van Den Haag, naar Gouda, naar Delft en tot slot Leiden. In Leiden hebben we afgesloten met een demonstratie van de Digital Pollution Painter van Luchtkwaliteit in Beeld. Hier geven de Led lampjes een visualisatie van de fijnstof metingen op de plek. Zie ook onze groepsfoto, waar we voor de beeldvorming even wat wierook hadden aangestoken.